ذلت منافقان (قرآن)از مصادیق ذلیل‌شدگان که در آیات قرآن به آنها اشاره شده، «منافقان» هستند. ۱ - ذلت در دنیاگرفتارى منافقان به ذلّت و خوارى در دنیا، از سوى خداوند: «وَ مِمَّنْ حَوْلَكُمْ مِنَ الْأَعْرابِ مُنافِقُونَ وَ مِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ مَرَدُوا عَلَى النِّفاقِ لا تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ يُرَدُّونَ إِلى عَذابٍ عَظِيمٍ؛و از ميان اعرابِ بادیه‌نشین كه اطراف شما هستند، جمعى منافقند؛ و از اهل مدینه (نيز)، گروهى سخت به نفاق پاى بندند. تو آنها را نمى‌شناسى، ولى ما آنها را مى‌شناسيم. بزودى آنها را دو بار مجازات مى‌كنيم: (مجازاتى در زمان حيات، ومجازاتى به هنگام مرگ)؛ سپس به سوى مجازات بزرگى در قيامت فرستاده مى‌شوند.» طبق يك احتمال، مقصود از «سنعذّبهم مرّتين» يكى عذاب دنيايى با خوارى و ذلّت است. ۲ - علت ذلت منافقانعلت ذلت منافقان عبارت است از: ۲.۱ - کیفر دنیاییذلّت منافقان، کیفر دنيايى آنان: «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ لا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قالُوا آمَنَّا بِأَفْواهِهِمْ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ ... لَهُمْ فِي الدُّنْيا خِزْيٌ وَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظِيمٌ؛اى پيامبر! كسانى كه در مسير كفر شتاب مى‌كنند و با زبان مى‌گويند: ايمان آورده‌ايم و قلب آنها ايمان نياورده، تو را اندوهگين نسازند! ... در دنيا رسوايى، و در آخرت مجازات بزرگى نصيبشان خواهد شد.» ۲.۲ - جاسوسیجاسوسی منافقان براى بيگانگان، عامل ذلّت و خوارى آنان در دنيا: «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ لا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قالُوا آمَنَّا بِأَفْواهِهِمْ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ وَ مِنَ الَّذِينَ هادُوا سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ آخَرِينَ ... لَهُمْ فِي الدُّنْيا خِزْيٌ وَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظِيمٌ؛اى پيامبر! كسانى كه در مسير كفر شتاب مى‌كنند و با زبان مى‌گويند: ايمان آورده‌ايم و قلب آنها ايمان نياورده، تو را اندوهگين نسازند! و نيز گروهى از يهود كه با دقت به سخنان تو گوش مى دهند، تا دستاويزى براى تكذيب تو بيابند؛ آنها جاسوسان گروه ديگرى هستند كه خودشان نزد تو نيامده‌اند؛ ... در دنيا رسوايى، و در آخرت مجازات بزرگى نصيبشان خواهد شد.» طبق يك احتمال «سمّاعون» خبر براى مبتداى مقدّر است كه «المنافقون» باشد؛ يعنى منافقون و یهود گوش به دروغ مى‌سپارند و براى ديگران جاسوسى مى‌كنند. ۲.۳ - پیشتازی در کفرپيشتازى منافقان در کفر، موجب ذلّت و خوارى دنيوى آنان: «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ لا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قالُوا آمَنَّا بِأَفْواهِهِمْ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ ... لَهُمْ فِي الدُّنْيا خِزْيٌ ...؛اى پيامبر! كسانى كه در مسير كفر شتاب مى‌كنند و با زبان مى‌گويند: ايمان آورده‌ايم و قلب آنها ايمان نياورده، تو را اندوهگين نسازند! ... در دنيا رسوايى نصيبشان خواهد شد....» ۲.۴ - مخالفت با خدامخالفت منافقان با خدا و رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله مايه قرار گرفتن آنان در زمره ذليل‌شدگان: «إِنَّ الَّذِينَ يُحَادُّونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ فِي الْأَذَلِّينَ؛كسانى كه با خدا و پيامبرش دشمنى مى‌كنند، آنها در زمره ذليل‌ترين افرادند.» مقصود از «الّذين يحادّون ...» منافقان است. ۳ - عذاب ذلت‌بار قیامتعذاب ذلّت‌بار منافقان در قیامت، نتيجه دوستی آنان با دشمنان مورد غضب خدا: «أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ تَوَلَّوْا قَوْماً غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ ما هُمْ مِنْكُمْ وَ لا مِنْهُمْ وَ يَحْلِفُونَ عَلَى الْكَذِبِ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ • أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ عَذاباً شَدِيداً إِنَّهُمْ ساءَ ما كانُوا يَعْمَلُونَ • اتَّخَذُوا أَيْمانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ فَلَهُمْ عَذابٌ مُهِينٌ؛آيا نديدى كسانى را كه طرح دوستى با گروهى كه مورد غضب خدا بودند ريختند؟! آنها نه از شما هستند و نه از آنان. سوگند دروغ ياد مى‌كنند كه از شما هستند در حالى كه خودشان مى‌دانند (دروغ مى‌گويند). خداوند عذاب شديدى براى آنان فراهم ساخته، چرا كه اعمال بدى انجام مى‌دادند. آنها سوگندهاى خود را سپرى قرار دادند و به اين وسيله مردم را از راه خدا باز داشتند؛ از اين رو براى آنان عذاب خواركننده‌اى است.» مقصود از «الّذين تولّوا» منافقان است. ۴ - عناوین مرتبطافشای منافقان (قرآن)، توطئه علیه محمد (قرآن)، منافقان و محمد (قرآن). ۵ - پانویس۶ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۱۲۵، برگرفته از مقاله «ذلت منافقان». |